Υπήρχε ζωή στον Άρη; Ακόμα δεν έχουμε οριστικά στοιχεία για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, όμως έχουμε ενδείξεις. Τώρα όμως, βρέθηκαν χαράδρες στον Άρη που φαίνεται σαν να έχουν σκαφτεί από κάποια μορφή ζωής. Πρόκειται για χαράδρες στους αμμόλοφους του Κόκκινου Πλανήτη. Όταν ανακαλύφθηκαν η γεωλόγος Δρ. Lonneke Roelofs από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, έσπευσε να διερευνήσει το πως σχηματίστηκαν αυτοί οι σχηματισμοί. Σε μια από τις δοκιμαστικές της διατάξεις, παρατήρησε πως μπλοκ πάγου διοξειδίου του άνθρακα (CO2), έσκαβαν αυτές τις χαράδρες με έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο.
Ένιωθα σαν να παρακολουθούσα τους αμμοσκώληκες στην ταινία Dune»δήλωσε η Roelofs. Τα ευρήματά της δημοσιεύονται στο Geophysical Research Letters.
Αν και προηγουμένως, άλλοι επιστήμονες είχαν υποψίες πως αυτά τα μπλοκ πάγου CO2 διαδραμάτιζαν κάποιο ρόλο στην σμίλευση των αμμόλοφων, ώστε να δημιουργηθούν οι χαράδρες στον Άρη, όμως δεν είχαν καταφέρει να το αποδείξουν. Για αυτό ήρθε η Roelofs, βάζοντας μπλοκ πάγου CO2 να σκάψουν φαράγγια στο εργαστήριο, στα πλαίσια ενός πειράματος. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ στη Γη ποτέ πριν και από κανέναν.
Εξάχνωση
Ο πάγος σχηματίζεται στους αμμόλοφους κατά τη διάρκεια του Αρειανού χειμώνα, όταν η θερμοκρασία πέφτει στους -120 βαθμούς Κελσίου. Όταν ο χειμώνας φτάνει στο τέλος του, οι πλαγιές των αμμολόφων θερμαίνονται και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να σπάνε κομμάτια πάγου, με μερικά από αυτά να έχουν μήκος μέχρι και ένα χιλιόμετρο. Όμως ο Άρης έχει πολύ λεπτή και αραιή ατμόσφαιρα και η μεγάλη διαφορά στη θερμοκρασία μεταξύ ζεστής άμμου και πάγου, μετατρέπει την κάτω πλευρά των πάγων απευθείας σε αέριο, παραλείποντας την υγρή μορφή του. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται εξάχνωση. Όμως, ένα κιλό αερίου απαιτεί πολύ περισσότερο χώρο από ένα κομμάτι πάγου ενός κιλού. Όταν ο πάγος περνάει απευθείας στην αέρια μορφή του, αυτό γίνεται μέσω έκρηξης.
«Στην προσομοίωσή μας, είδα πώς αυτή η υψηλή πίεση αερίου εκτοξεύει την άμμο γύρω από το μπλοκ προς όλες τις κατευθύνσεις», λέει η Roelofs.
Με αυτό τον τρόπο, τα μεγάλα κομμάτι πάγου σκάβουν την πλαγία που παγιδεύεται από κάτω το μπλοκ σκάβει στην πλαγιά και παγιδεύεται σε μια κοιλότητα που περιβάλλεται από μικρές κορυφογραμμές καθιζάνουσας άμμου. «Ωστόσο, η διαδικασία εξάχνωσης συνεχίζεται και έτσι η άμμος συνεχίζει να εκτοξεύεται προς όλες τις κατευθύνσεις». Λόγω αυτής της διαδικασίας, το μπλοκ κινείται σταδιακά προς τα κάτω, αφήνοντας μια μακριά, βαθιά χαράδρα με μικρές κορυφογραμμές άμμου εκατέρωθεν πίσω του. Αυτό ακριβώς είναι το είδος της χαράδρας που βρίσκεται και στον Κόκκινο Πλανήτη.
Πως σχηματίστηκε το τοπίο
Η Lonneke Roelofs διερευνά τις διεργασίες που σχηματίζουν το τοπίο στον πλανήτη Άρη. Για παράδειγμα, πέρυσι δημοσίευσε την έρευνά της σχετικά με την εξάχνωση του πάγου CO2 ως κινητήρια δύναμη των ροών συντριμμιών στον Άρη. Αυτές οι ροές δημιουργούν βαθιές χαράδρες στα τοιχώματα των κρατήρων. «Αλλά οι χαράδρες από αυτή την έρευνα φαίνονταν διαφορετικές», εξηγεί η Roelofs. «Επομένως, μια διαφορετική διαδικασία βρισκόταν πίσω από αυτό, αλλά ποια; Αυτό ξεκίνησα να ανακαλύψω».
Θάλαμος Άρη
Με την μεταπτυχιακή φοιτήτρια Simone Visschers, η Roelofs ταξίδεψε στην αγγλική πόλη Milton Keynes, για να προσπαθήσει να λύσει το μυστήριο πίσω από τις αμμώδεις χαράδρες. Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο εκεί διαθέτει έναν «Θάλαμο Άρη», μια εγκατάσταση που προσομοιώνει τις συνθήκες στον Κόκκινο Πλανήτη.
«Δοκιμάσαμε διάφορα πράγματα προσομοιώνοντας την κλίση ενός αμμόλοφου σε διαφορετικές γωνίες κλίσης. Αφήσαμε ένα μπλοκ πάγου CO2 να πέσει από την κορυφή της πλαγιάς και παρατηρήσαμε τι συνέβη», δηλώνει η ερευνήτρια. «Αφού βρήκαμε τη σωστή κλίση, είδαμε τελικά αποτελέσματα. Το μπλοκ πάγου CO2 άρχισε να σκάβει στην πλαγιά και να κινείται προς τα κάτω όπως ένας τυφλοπόντικας που σκάβει ή οι αμμοσκώληκες από το Dune. Φαινόταν πολύ παράξενο!».
Από τον πάγο στις χαράδρες του Άρη
Πως όμως δημιουργούνται αυτά τα μπλοκ πάγου; «Τα μπλοκ πάγου CO2 σχηματίζονται στους αμμόλοφους της ερήμου στα μισά του νότιου ημισφαιρίου του Άρη. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ένα στρώμα πάγου CO2 σχηματίζεται σε ολόκληρη την επιφάνεια του πεδίου των αμμόλοφων, μερικές φορές φτάνοντας σε πάχος τα 70 cm! Την άνοιξη, αυτός ο πάγος αρχίζει να θερμαίνεται και να εξαχνώνεται. Τα τελευταία υπολείμματα αυτού του πάγου βρίσκονται στη σκιασμένη πλευρά των κορυφών των αμμόλοφων, και εκεί αποσπώνται τα μπλοκ μόλις η θερμοκρασία είναι αρκετά υψηλή. Μόλις τα μπλοκ φτάσουν στο κάτω μέρος της πλαγιάς και σταματήσουν να κινούνται, ο πάγος συνεχίζει να εξαχνώνεται μέχρι να εξατμιστεί όλο το CO2 . Αυτό που απομένει είναι μια κοιλότητα στην άμμο στο κάτω μέρος του αμμόλοφου».
Γιατί μελετούμε τόσο πολύ τον Άρη;
Γιατί αυτός ο πλανήτης γοητεύει τόσο πολύ τους ανθρώπους; «Ο Άρης είναι ο πλησιέστερος γείτονάς μας. Είναι ο μόνος βραχώδης πλανήτης κοντά στην «πράσινη ζώνη» του ηλιακού μας συστήματος. Αυτή η ζώνη βρίσκεται ακριβώς αρκετά μακριά από τον Ήλιο ώστε να καθιστά δυνατή την παρουσία υγρού νερού, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη ζωή. Ερωτήματα σχετικά με την προέλευση της ζωής και την πιθανή εξωγήινη ζωή θα μπορούσαν επομένως να λυθούν εδώ», λέει η Roelofs. «Επίσης, η διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τον σχηματισμό δομών τοπίου άλλων πλανητών είναι ένας τρόπος να βγούμε έξω από τα πλαίσια που χρησιμοποιούνται για να σκεφτούμε τη Γη. Αυτό σας επιτρέπει να θέσετε ελαφρώς διαφορετικά ερωτήματα, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να προσφέρουν νέες γνώσεις για τις διαδικασίες εδώ στον πλανήτη μας».
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο Geophysical Research Letters.
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
