Η σύντομη απάντηση είναι πως οι καρχαρίες δεν έχουν κόκαλα. Ο σκελετός τους αποτελείται από χόνδρο, ένα εύκαμπτο και ελαστικό υλικό, σαν αυτό που έχουμε στα αυτιά μας και στη μύτη μας. Όμως η πιο σύνθετη απάντηση δεν είναι τόσο απλή.
Σε αντίθεση με τα οστά, που είναι πρακτικά ένας άκαμπτος, μεταλλοποιημένος ιστός, πλούσιος σε φωσφορικό ασβέστιο, ένας χόνδρος αποτελείται κυρίως από νερό και πρωτεΐνη κολλαγόνου. Αυτό κάνει τον χόνδρο ελαφρύτερο, εύκαμπτο και πιο άθραυστο.
Για τους καρχαρίες, η έλλειψη οστών είναι ένα χαρακτηριστικό που είναι καθοριστικό για την επιβίωσή τους και την εξέλιξή τους. Οι καρχαρίες ανήκαν σε μια ομάδα γνωστή ως χονδροειδή ψάρια, όπως τα σαλάχια, τα πριονόψαρα και τις χίμαιρες. Ως οικογένεια, συγκαταλέγονται στις παλαιότερες εν ζωή ομάδες σπονδυλωτών με σαγόνι στον πλανήτη.
Τι γίνεται όμως με το σαγόνι τους;
Οι καρχαρίες δεν έχουν καν γνάθους, όχι τουλάχιστον με την κλασσική έννοια. Ορισμένα είδη καρχαριών έχουν γνάθους, για να δαγκώνουν πιο δυνατά, χάρη όμως σε έναν ενισχυμένο χόνδρο, που είναι μερικώς ασβεστοποιημένος και σκληρυσμένος.
Τα δόντια θεωρούνται κόκαλα, από τι είναι τα δόντια στους καρχαρίες;
Το μόνο μέρος του καρχαρία που δεν είναι φτιαγμένο από χόνδρο, είναι τα δόντια του. Είναι κατασκευασμένα από έναν σκληρό πυρήνα οδοντίνης, που καλύπτεται από ένα ακόμα πιο σκληρό εξωτερικό στρώμα, που ονομάζεται αδαμαντοειδές. Μπορεί ο καρχαρίας να είναι διαβόητος για το δάγκωμά του, όμως τα δόντια του είναι το μόνο που θα βρούμε για αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του.
Για αυτό και δεν έχουμε βρει ποτέ σκελετό τεράστιος καρχαριών της αρχαιότητας, όπως ο Μεγαλόδων. Ο χόνδρος που αποτελεί τον σκελετό τους, δεν απολιθώνεται εύκολα, όπως τα οστά. Μέχρι σήμερα έχουμε βρει δεκάδες τεράστια δόντια από μεγελόδοντα, όμως ποτέ δεν έχουμε βρει απολιθωμένα οστά τους.
Οι εκτίμηση για το μέγεθος του μεγελόδοντα και άλλων εξαφανισμένων καρχαριών, γίνεται μετρώντας τα τεράστια δόντια που άφησαν πίσω τους. Τα δόντια του μεγαλόδοντα μπορεί να είναι τόσο μεγάλα όσο ένα ανθρώπινο χέρι, γεγονός που υποδηλώνει ότι πρέπει να ήταν σημαντικά μεγαλύτερα από τους ζωντανούς απογόνους τους.
Οι καρχαρίες αλλάζουν δόντια πολύ συχνά, πράγμα που σημαίνει πως κάθε καρχαρίας αφήνει πίσω του δεκάδες χιλιάδες δόντια κατά τη διάρκεια της ζωής του. Για αυτό, ακόμα και τυχεροί λάτρεις της παραλίας, έχουν σκοντάψει πολλές φορές σε προϊστορικά δόντια καρχαριών, που ξεβράστηκαν στην ακτή.
Γιατί όμως οι καρχαρίες δεν έχουν κόκαλα;
Λειτουργώντας σαν στιβαρή σκαλωσιά, τα οστά κάνουν εξαιρετική δουλειά στη στήριξη της δομής των σωμάτων των ζώων. Γιατί, λοιπόν, οι καρχαρίες δεν εξέλιξαν αυτό το εξαιρετικά χρήσιμο χαρακτηριστικό;
Ο καρχαρίας διαθέτει χόνδρο αντί για κόκαλα, επειδή είναι ελαφρύτερος και πιο εύκαμπτος, κάτι που του επιτρέπει να κολυμπά πιο γρήγορα και με πρωτοφανή ευκινησία. Σε αντίθεση με τα οστεώδη ψάρια, οι καρχαρίες δεν έχουν κύστες κολύμβησης, ένα όργανο γεμάτο αέρα, που ελέγχει την πλευστότητά. Σε αντίθεση με άλλα ψάρια, οι καρχαρίες διαθέτουν ένα πολύ μεγάλο συκώτι, γεμάτο έλαια χαμηλής πυκνότητας, κάτι που τους βοηθάει να επιπλέουν. Ο ελαφρύτερος σκελετός είναι ένας πολύ βασικός λόγος που οι καρχαρίες μπορούν να επιπλεύσουν εύκολα.
Μια μελέτη του 2014 ανέδειξε μια ακόμη βασική πληροφορία σχετικά με το γιατί οι καρχαρίες δεν εξέλιξαν ποτέ οστά. Επιστήμονες στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο μελέτησαν το DNA των καρχαριών ελέφαντα (Callorhinchus milii), ενός χονδροειδούς ψαριού με ένα ιδιόμορφο ρύγχος που μοιάζει με κορμό, και διαπίστωσαν ότι το γονιδίωμά τους δεν έχει τα γονίδια που απαιτούνται για τη μετατροπή του χόνδρου σε οστό.
Επιστήμονες βρήκαν ίχνη της αρχικής «πρωτο-Γης» βαθιά μέσα στον πλανήτη!
Έτσι τα γονίδια του καρχαρία δεν εξελίχθηκαν ποτέ ώστε να δημιουργεί κόκαλα και αυτό είναι αποτέλεσμα φυσικής επιλογής. Ο καρχαρίας έχει μείνει ιδιαίτερα αμετάβλητος για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, καθώς η κατασκευή του είναι η βέλτιστη για την επιβίωσή του. Άλλωστε, οι καρχαρίες είναι οι κορυφαίοι θηρευτές στις θάλασσες.
Πόσα «κόκαλα» έχουν οι καρχαρίες;
Για άλλη μια φορά, οι καρχαρίες δεν έχουν οστά, όπως συμβαίνει στις πλήρως άκαμπτες σκελετικές δομές που αποτελούνται από φωσφορικό ασβέστιο και άλλες χημικές ουσίες. Ωστόσο, οι περισσότεροι καρχαρίες φέρεται να έχουν περίπου 200 έως 400 δομές από χόνδρο που λειτουργούν ως υποστηρικτικές δομές για το σώμα τους.
Για να έχουμε μια σύγκριση, οι άνθρωποι έχουμε 206 οστά στο σώμα μας κατά την ενηλικίωση. Γεννιόμαστε με περίπου 275 με 300 οστά, όμως ο αριθμός μειώνεται όσο φτάνουμε στην ενηλικίωση, με πολλά από αυτά τα κόκαλα να συγχωνεύονται στην πορεία.
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
