Στο Συνήγορο του Πολίτη, περιήλθε σειρά αναφορών, στην οποία διατυπώνεται η διαμαρτυρία κατόχων ηλεκτροκίνητων οχημάτων για τις κατευθυντήριες οδηγίες που παρασχέθηκαν από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής σχετικά με μεταφορά οχημάτων χρήσης εναλλακτικών καυσίμων με επιβατηγά πλοία.
Ειδικότερα, οι αναφερόμενοι επισημαίνουν, ότι η εγκύκλιος υπ’ αρ. 2070.0/28541/16-04-2024 του Αρχηγείου του Λιμενικού Σώματος με αποδέκτες τις πλοιοκτήτριες εταιρίες (σχετ. 1), προβλέπει τη φόρτωση των αμιγώς ηλεκτρικών ή επαναφορτιζόμενων υβριδικών οχημάτων επί φορτηγών/οχηματαγωγών αλλά και επιβατηγών/οχηματαγωγών πλοίων, υπό την προϋπόθεση ότι το επίπεδο φόρτισης (Stage of Charge – SoC) των συσσωρευτών των οχημάτων δεν υπερβαίνει το 40% της συνολικής χωρητικότητάς αυτών.
Όπως οι ίδιοι αναφέρουν, το μέτρο δυσχεραίνει σημαντικά -ή και αποτρέπει- τις μετακινήσεις τους μεταξύ της νησιωτικής και ηπειρωτικής Ελλάδας. Επίσης, αποτελεί περιορισμό που δεν βρίσκει έρεισμα σε εθνική ή ενωσιακή νομοθεσία.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, προ διμήνου, σε έγγραφό του προς τη Γ’ Διεύθυνση Ασφάλειας Πλοίων επισήμανε, ότι η μελέτη στην οποία βασίστηκε η εγκύκλιος και συγκεκριμένα η από 22-05-2022 έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την ασφάλεια στην Θάλασσα (EMSA) δεν θέτει περιορισμούς σε ό,τι αφορά την κατάσταση φόρτισης των AFVs οχημάτων όταν αυτά μεταφέρονται με επιβατικά πλοία. Ο περιορισμός ισχύει μόνο για τα φορτηγά εμπορευματικά. Παράλληλα, επισήμανε ότι, απουσία εθνικού θεσμικού πλαισίου, η υιοθέτηση των οδηγιών που περιλαμβάνει η εγκύκλιος και αφορούν στην ασφάλεια στη θάλασσα, επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των ναυτιλιακών εταιριών. Αντίθετα, όπως προκύπτει από το από 01.05.2024 Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής1, οι οδηγίες φαίνεται να είναι υποχρεωτικές για τους πολίτες. Επισήμανε, επίσης, ότι ο ανωτέρω περιορισμός δεν τίθεται από τις ακτοπλοϊκές εταιρείες για τους ιδιοκτήτες-κατόχους ηλεκτρικών οχημάτων που επιθυμούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, παρά μόνο για δρομολόγια στο εσωτερικό της χώρας2.
Εν αναμονή, λοιπόν, των ενωσιακών κανόνων που να ορίζουν το ασφαλές πλαίσιο μεταφοράς των AVFs οχημάτων με πλοία, ο Συνήγορος του Πολίτη επισήμανε καταρχήν την αναγκαιότητα άμεσης θέσπισης δεσμευτικών εθνικών κανόνων. Παράλληλα, ζήτησε την επανεξέταση της επίμαχης εγκυκλίου. Παρά την αποστολή υπενθυμιστικού εγγράφου (σχετ. 3), μέχρι σήμερα, δεν έχουμε λάβει απάντηση στο έγγραφό μας από το Αρχηγείο ΛΣ.
Περαιτέρω, σχετικά με το ζήτημα επισημαίνονται τα εξής :
Το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, σε απάντηση σε σχετικό ερώτημα κοινοβουλευτικού
ελέγχου, αιτιολόγησε το συγκεκριμένο περιορισμό ως εξής:
«Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ) ανέθεσε στην Υποεπιτροπή SSE3 την έναρξη συζητήσεων για την αξιολόγηση των διατάξεων προστασίας από πυρκαγιά, ανίχνευση και κατάσβεση σε χώρους οχημάτων, ειδικά για τα νέα οχήματα εναλλακτικών καυσίμων […]. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, το Υπουργείο έχει εκδώσει εκτενείς συστάσεις, βασιζόμενο στην τεκμηριωμένη καθοδήγηση του EMSA. … Οι εν λόγω συστάσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μέτρων, περιορισμούς για τα RoRo πλοία φορτηγά και επιβατηγά, ιδίως όσον αφορά την κατάσταση φόρτισης (SoC) για τις μπαταρίες […]»
Ωστόσο, στις έγγραφες συστάσεις της EMSA αλλά και σε άλλες μελέτες στις οποίες
γίνεται αναφορά στην εγκύκλιο, δεν εντοπίζεται περιορισμός στην κατάσταση φόρτισης της μπαταρίας.
Όπως έχει ήδη επισημάνει ο Συνήγορος του Πολίτη (σχετ. 2), η μελέτη του ΕΜSA
(έκδοση 01/04/2025) δεν θέτει κανέναν περιορισμό στην κατάσταση φόρτισης των ηλεκτροκίνητων οχημάτων για τη μεταφορά τους με επιβατηγά. Αντίθετα, μάλιστα, παραθέτει όρους ασφαλείας για τη φόρτιση των αυτοκινήτων επάνω στα πλοία. H προϋπόθεση τίθεται μόνο για τις μεταφορές με εμπορευματικά φορτηγά πλοία, όπου συνιστάται η κατάσταση φόρτισης να κυμαίνεται μεταξύ 20-50%.
Καμία σχετική πρόβλεψη δεν υπάρχει ούτε στην αναφορά του RI.SE. Στην αναφορά,
μάλιστα, αναφέρεται, ότι τα περιστατικά πυρκαγιάς που σχετίζονται με επαναφορτιζόμενα
Ηλεκτρικά Οχήματα προσελκύουν σημαντικό μέρος της προσοχής των μέσων ενημέρωσης. Όμως, αν και οι κίνδυνοι πυρκαγιάς που σχετίζονται με την μπαταρία ιόντων λιθίου αναφέρονται συχνά, τα περισσότερα περιστατικά πυρκαγιάς έχουν άλλη προέλευση και ότι οι πυρκαγιές που σχετίζονται με ηλεκτρικά οχήματα είναι λιγότερο πιθανές από τις πυρκαγιές
των οχημάτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης (ICEV). Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι ο αριθμός των πυρκαγιών οχημάτων που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα (AFV) σε σύγκριση με πυρκαγιά συμβατικών οχημάτων είναι επί του παρόντος χαμηλότερος4 αν και οι συνέπειες μπορεί να είναι πιο σοβαρές ή προβληματικές, -ιδίως τα τοξικά αέρια- εφόσον οι πυρκαγιά προέρχεται από ηλεκτροκίνητα και οχήματα που κινούνται με αέριο.
Ομοίως, ούτε οι οδηγίες της MCA – MGN 653 (M) (21.07.2022) συνδέουν το επίπεδο φόρτισης της μπαταρίας των ηλεκτροκίνητων με την ασφάλεια της μεταφοράς τους στα επιβατηγά. Αντίθετα, περιλαμβάνει οδηγίες -που συνδυάζουν επιταγές του νόμου και συστάσεις- αναφορικά με το σχεδιασμό, τη διάταξη και τη θέση του εξοπλισμού φόρτισης, ώστε η φόρτιση να γίνεται επάνω στο πλοίο. Ας σημειωθεί, ότι προσδιορίζει ως μέσο
κατάσβεσης των μπαταριών λιθίου (μέσο ψύξης) το νερό σε μεγάλες ποσότητες, κάτι που δεν αναφέρεται στην εγκύκλιο με αρ. πρωτ. 1500.1/55425/2024/26.06.2024 . Περαιτέρω, εξ όσων είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, το υπάρχον δίκτυο σταθμών φόρτισης, είναι εξαιρετικά αμφίβολο, ότι εξασφαλίζει την εξυπηρέτηση ιδιοκτητών ηλεκτροκίνητων οχημάτων, πολλώ δε μάλλον όσων φτάνουν σε νησιωτικούς προορισμούς με
χαμηλό επίπεδο φόρτισης μπαταρίας. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τον διαδραστικό χάρτη που λειτουργεί στην σχετική πλατφόρμα5, ο αριθμός των ανά νησί δημοσίων προσβάσιμων σταθμών φόρτισης είναι στη συντριπτική πλειοψηφία, μονοψήφιος. Ενδεικτικά στη νήσο Σύρο, έδρα της πρωτεύουσας της Περιφερειακής Ενότητας Κυκλάδων και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, οι σταθμοί είναι μόλις τρεις. Σε άλλα νησιά, όπως Ανάφη, Σίκινος απουσιάζουν παντελώς. Μάλιστα, οι σταθμοί αυτοί στην πλειοψηφία τους δεν είναι ταχείας φόρτισης και λειτουργούν από ιδιώτες (σταθμοί ανεφοδιασμού καυσίμων – ξενοδοχειακές μονάδες – καταλύματα).
Δεν εντοπίστηκαν υποδομές φόρτισης εντός των ζωνών λιμένων, ευθύνης των φορέων Διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων. Ας ληφθεί, επίσης, υπόψη η σημαντική διαφορά στη διάρκεια που απαιτείται για ανεφοδιασμό μεταξύ των οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης και των ηλεκτροκίνητων. Στην πρώτη περίπτωση, ο χρόνος περιορίζεται σε λίγα λεπτά ενώ στη δεύτερη ολοκληρώνεται μετά από μισή ως και αρκετές ώρες, ανάλογα από το αν οι σταθμοί είναι ταχείας φόρτισης ή όχι.
Από την άλλη, και παρά τα ανωτέρω, φαίνεται, ότι η πολιτεία ταυτόχρονα καταβάλει
προσπάθεια μέσω της θέσπισης οικονομικών-φορολογικών κινήτρων προς την κατεύθυνση της αύξησης του στόλου των αμιγώς ηλεκτρικών και υβριδικών ηλεκτρικών οχημάτων στην ελληνική επικράτεια, με στόχο τη μετάβαση στην κινητικότητα των χαμηλών εκπομπών6. Η αντικειμενική δυσκολία που υφίσταται επί του παρόντος στον ανεφοδιασμό στα νησιά αλλά και στην μεταφορά των οχημάτων μεταξύ ηπειρωτικής Ελλάδας – νησιών αποτρέπει αγοραστές αυτοκινήτων από την επιλογή αμιγώς ηλεκτρικών – επαναφορτιζόμενων υβριδικών οχημάτων και δε συνάδει με την εθνική πολιτική για την προώθηση και της ηλεκτροκίνησης.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, ότι η εγκύκλιος του Αρχηγείου του Λιμενικού Σώματος παραθέτει σειρά μέτρων που πρέπει να λαμβάνονται από τις πλοιοκτήτριες εταιρίες για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων πυρκαγιών που σχετίζονται με ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα -λχ προμήθεια σχετικού εξοπλισμού ή κατάρτιση πληρώματος- χωρίς να γίνεται αναφορά στους διοικητικούς ελέγχους ή τις κυρώσεις που επιβάλλονται για μη τήρηση των μέτρων αυτών.
Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,
Ο Συνήγορος του Πολίτη θεωρεί, ότι πρωταρχικό μέλημα της πολιτείας θα πρέπει να είναι η ασφαλής μεταφορά των επιβατών και η αποτροπή ατυχημάτων που δύναται να αυξήσουν τη
ρύπανση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Είναι, συνεπώς, σύμφωνος με οποιαδήποτε σειρά μέτρων – περιορισμών που στόχο έχουν τη δημόσια ασφάλεια. Τα μέτρα όμως αυτά θα πρέπει να είναι τα κατάλληλα, να λαμβάνονται, δηλαδή, βάσει συγκεκριμένων στοιχείων και εκθέσεων/μελετών, όπου θα διατυπώνεται τεχνική κρίση, συνεκτιμώντας και τις ειδικότερες συνθήκες που επικρατούν στον ελλαδικό χώρο (λ.χ. νησιωτικότητα, υψηλές θερμοκρασίες, ανεπαρκείς υποδομές ηλεκτρικού δικτύου ιδίως στα νησιά), κάτι που δεν φαίνεται να συμβαίνει όσον αφορά την, δια εγκυκλίου, οδηγία για εισαγωγή περιορισμού που αφορά την μεταφορά των ηλεκτροκίνητων οχημάτων με επιβατηγά πλοία. Έμφαση, επίσης, θα πρέπει να δοθεί στον έλεγχο της τήρηση των μέτρων πυρασφαλείας στα ίδια τα πλοία με τη συχνή διεξαγωγή ελέγχων και επιθεωρήσεων από την πολιτεία αλλά και την επιβολή κυρώσεων σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης.
Κατά συνέπεια, ο Συνήγορος του Πολίτη θέτει υπόψη σας τις παραπάνω διαπιστώσεις,
επισημαίνοντας την άμεση αναγκαιότητα
- θέσπισης εθνικού πλαισίου που να ορίζει τους όρους για την ασφαλή μεταφορά
ηλεκτροκίνητων οχημάτων με πλοία, συμπεριλαμβανομένων προβλέψεων για διαδικασίες και όργανα εποπτείας και τήρησης των όρων αυτών από τις πλοιοκτήτριες εταιρίες, δεσμευτικού τόσο για τις εταιρίες όσο και για τους πολίτες, και - ενίσχυσης του δικτύου προσβάσιμων στο κοινό σταθμό φόρτισης αυτοκινήτων στα
νησιά, ιδίως στις ζώνες λιμένων.
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
