Η αστρονομία και οι αστροφυσική βασίζεται σε δεδομένα από τα τηλεσκόπια που παρατηρούν το σύμπαν. Όμως τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα, λόγω της ανάπτυξης μεγααστερισμών δορυφόρων. Για δεκαετίες ο άνθρωπος έστελνε περίπου 200 δορυφόρους τον χρόνο, σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Πλέον όμως, η ανάπτυξη 200 δορυφόρων γίνεται σε λίγες μέρες μόνο, ενώ δεν υπάρχουν περιορισμοί που να βάζουν ένα φρένο στο γέμισμα της χαμηλής τροχιάς της Γης με αντικείμενα.
Ένα άλλο πρόβλημα που εμφανίζεται παράλληλα, είναι αυτό της φωτορύπανσης. Ο πλανήτης γίνεται όλο και πιο φωτεινός τα βράδια, λόγω του τεχνητού φωτισμού των πόλεων. Αυτή η ακτινοβολία αντανακλάται στην ατμόσφαιρα και η απόλυτη νύχτα σταδιακά εξαφανίζεται. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις λάμπες LED, οι οποίες είναι φθηνότερες και πιο ενεργειακά αποδοτικές – αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση του φωτισμού ακόμη και σε μέρη που δεν απαιτούν φωτισμό όλη τη νύχτα. Όμως, ένα μέρος του φωτισμού του ουρανού, οφείλεται και στους δορυφόρους, που φέρνουν φωτορύπανση και σε περιοχές που δεν υπάρχει κυριολεκτικά τίποτα τριγύρω. Περιοχές όπως έρημοι, ωκεανοί και απομακρυσμένα βουνά, έχουν φωτορύπανση, που δεν είχαν δει ποτέ ξανά μέχρι πρόσφατα.
Με την έλευση του Starlink, ο κόσμος απέκτησε σύνδεση στο διαδίκτυο σε απομακρυσμένες περιοχές, που πριν δεν υπήρχε η δυνατότητα. Όμως, μαζί με αυτό ήρθαν και ο αστερισμός των δορυφόρων του, που πλέον αποτελεί πάνω από τους μισούς δορυφόρους που βρίσκονται σε τροχιά αυτή τη στιγμή. Ο ουρανός έχει γεμίσει τόσο πολύ με δορυφόρους, που δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στην αστρονομία. Από την ώρα που ξεκίνησε η SpaceX να γεμίζει τον ουρανό με δορυφόρους Starlink, έχουμε δει να καταστρέφουν αρκετές φωτογραφίες των τηλεσκοπίων, κάνοντας photobombing. Αυτό δημιουργεί μεγάλα προβλήματα, ακόμα και στα καλύτερα επίγεια τηλεσκόπια, όπως το Legacy Survey of Space and Time, του νέου αστεροσκοπείου Vera Rubin.
Τώρα, φαίνεται ότι ούτε καν τα διαστημικά αστεροσκοπεία δεν είναι ασφαλή. Νέα έρευνα, με επικεφαλής τον επιστήμονα της NASA Ames, Alejandro Borlaff, προβλέπει ότι μέχρι το 2040, περίπου το 40% όλων των εικόνων από το τηλεσκόπιο Hubble θα έχουν μολυνθεί από αστερισμούς δορυφόρων του διαδικτύου. Πρόκειται για δορυφόρους που είναι και αυτοί σε τροχιά γύρω από τη Γη. Η ίδια τιμή για τα νεότερα τηλεσκόπια, όπως το ARRAKIHS και το SPHEREx, θα φτάνει το 96%. Το SPHEREx μάλιστα είναι το τηλεσκόπιο που μας έδωσε έναν απίστευτο χάρτη ολόκληρου του ουρανού, σε 102 υπέρυθρες αποχρώσεις.
«Η πρόσφατη δημοσίευση στο Nature των Borlaff, Marcum και Howell εγείρει σημαντικές ανησυχίες σχετικά με την ικανότητά μας να συνεχίσουμε να συλλέγουμε αστρονομικά δεδομένα από διαστημικά τηλεσκόπια, ιδιαίτερα από αυτά που βρίσκονται σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη», δήλωσε ο Δρ. John C. Barentine, συνιδρυτής του Κέντρου για τον Διαστημικό Περιβαλλοντικό Πολιτισμό.
«Χρησιμοποιώντας υπάρχουσες παρατηρήσεις και ένα μοντέλο της αναμενόμενης αύξησης του αριθμού των δορυφόρων σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας, νομίζω ότι δείχνουν αρκετά πειστικά ότι η παρεμβολή που αυτοί οι δορυφόροι μπορεί να προκαλέσουν στα διαστημικά μας τηλεσκόπια στο μέλλον, προκαλεί σημαντική ανησυχία».
Αυτή τη στιγμή σε τροχιά θα βρούμε περίπου 16.000 δορυφόρους, με τους 9.000 να είναι της SpaceX για το Starlink. Αν η SpaceX δημιουργήσει τον μεγααστερισμό που έχει σχεδιάσει, θα ξεπεράσει τους 40.000 δορυφόρους, τετραπλασιάζοντας ή και πενταπλασιάζοντας τον αριθμό δορυφόρων που έχει σήμερα. Μαζί με την SpaceX και άλλες εταιρείες ξεκινούν τις εκτοξεύσεις των δικών τους δορυφόρων, για την παροχή Internet, οπότε ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί δραματικά. Αυτό θα επηρεάσει την αστρονομία, τόσο από τα επίγεια τηλεσκόπια, όσο και από τα διαστημικά τηλεσκόπια, ενώ εκτοξεύουν τον κίνδυνο συγκρούσεων μεταξύ των δορυφόρων, κάτι που θα ξεκινήσει αλυσιδωτή αντίδραση.
Για να έχουμε μια εικόνα, μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι δορυφόροι Starlink πραγματοποίησαν 144.404 ελιγμούς για να αποφύγουν συγκρούσεις. Αν συμβεί μια σύγκρουση όμως, μπορεί να φέρει την καταστροφή. Αυτό γιατί θα δημιουργηθεί ένα σύννεφο από συντρίμμια, που θα χτυπήσουν άλλους δορυφόρους, δημιουργώντας ένα νέο σύννεφο συντριμμιών, και ούτω καθεξής. Αυτό είναι το σύνδρομο Kessler και μπορεί να δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες της Γης, στα συστήματα GPS, ενώ θα καταστήσει περιοχές σε τροχιά μη ασφαλείς για χρήση ή διέλευση, λόγω κινδύνου σύγκρουσης με τα συντρίμμια. Αυτό θα μας αποκλείσει στον πλανήτη, χωρίς πολλά δυνατότητες να στείλουμε οτιδήποτε εκτός της Γης.
Δορυφόρος Starlink κατευθύνεται προς τη Γη, λόγω ανωμαλίας στην τροχιά του
Παράλληλα, η τρέχουσα κατάσταση βάζε σε κίνδυνο και όλα τα διαστημικά τηλεσκόπια που βρίσκονται σε τροχιά. Πρόκειται για προγράμματα δισεκατομμυρίων που πάνε την επιστήμη πολλά βήματα μπροστά. Αυτό θα μας καθιστούσε τυφλούς στο να δούμε κάτι πέρα από τον πλανήτη μας, που με τη σειρά του φέρνει μια μεγάλη σειρά από νέα προβλήματα.
Μπορεί να προκαλεί έκπληξη, αλλά υπάρχουν ελάχιστα όσον αφορά τη ρύθμιση σχετικά με το τι μπορεί να ανέβει στο διάστημα, και όλα αυτά ορίζονται στη Συνθήκη για το Διάστημα, η οποία ήταν εξαιρετική τη δεκαετία του 1960 όταν υπογράφηκε, αλλά χρειάζεται ενημέρωση. Ιδιωτικές εταιρείες και κυβερνήσεις μπορούν να τοποθετήσουν χιλιάδες, και ίσως μια μέρα δεκάδες χιλιάδες δορυφόρους στο διάστημα, χωρίς καμία αντίδραση, αφού δεν υπάρχει κάποιο πλαίσιο που να τους εμποδίζει.
«Όπως και στην περίπτωση των παρεμβολών από δορυφόρους στην επίγεια αστρονομία, ο κόσμος εξακολουθεί να μην διαθέτει ένα ισχυρό διεθνές πλαίσιο πολιτικής που να μπορεί να ελέγξει αποτελεσματικά αυτό το πρόβλημα. Επειδή δεν γνωρίζουμε πώς να μετριάσουμε αποτελεσματικά τον αντίκτυπο των δορυφόρων στην αστρονομία που διεξάγεται σε οποιοδήποτε υψόμετρο, η πιο πολλά υποσχόμενη στρατηγική είναι να περιοριστεί ο αριθμός των δορυφόρων που θα εκτοξευθούν στο μέλλον και να απαιτηθεί η υπεύθυνη απομάκρυνση των υφιστάμενων δορυφόρων από την τροχιά όταν φτάσουν στο τέλος των αποστολών τους», δήλωσε ο Δρ. Barentine.
Μια καλή πρακτική θα ήταν η ανάπτυξη νέων και πιο αποτελεσματικών δορυφόρων, ώστε να μην χρειάζεται η δημιουργία μεγααστερισμών. Αυτό θα μετρίαζε το πρόβλημα, ενώ δε θα μας απέτρεπε από το να εκτοξεύουμε νέους δορυφόρους στο μέλλον, αρκεί να υπήρχε πλάνο για την απομάκρυνσή τους όταν έφταναν στο τέλος τους.
Βέβαια, για τις ιδιωτικές εταιρείες, είναι πιο φθηνό να εκτοξεύει φθηνότερους δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά και να τους παρατάει εκεί ελπίζοντας πως κάποια στιγμή θα καούν στην ατμόσφαιρα της Γης, ενώ απαιτεί λιγότερους πόρους και χρόνο. Όμως, αν χάσουμε τη δυνατότητά μας να παρατηρούμε το διάστημα και το να πηγαίνουμε στο διάστημα, ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε και γνωστικά προβλήματα, αλλά και υπαρξιακά.
Καλό είναι το γρήγορο internet σε απομακρυσμένες περιοχές, αρκεί να μη δημιουργεί προβλήματα στην ίδια την ανθρωπότητα. Θα θυσιάσουμε την αστρονομία για αυτό;
Η μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature.
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
