Το διαστημικό τηλεσκόπιο Ευκλείδης της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) ανακάλυψε έναν εξαιρετικά σπάνιο δακτύλιο του Αϊνστάιν. Οι φωτεινοί δακτύλιοι του Αϊνστάιν δημιουργούνται όταν δύο γαλαξίες είναι σχεδόν τέλεια ευθυγραμμισμένοι με τον έναν πίσω από τον άλλον, από ένα σταθερό σημείο παρατήρησης. Είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα βαρυτικού φακού, ένα φαινομένου που προέβλεψε ο Αϊνστάιν το 1915. Ο δακτύλιος του Αϊνστάιν μαζί με άλλα ευρήματα, δημοσιεύθηκαν στο Astronomy and Astrophysics, στις 10 Φεβρουαρίου.
Στο διάστημα, ο βαρυτικός φακός συμβαίνει ένα η βαρύτητα από ένα τεράστιο ουράνιο σώμα, όπως ένα σμήνος γαλαξιών, δημιουργεί αρκετή καμπύλη στον χωροχρόνο ώστε η διαδρομή του φωτός γύρω του να φαίνεται σα να έχει καμφθεί, όπως συμβαίνει στους φακούς. Το ουράνιο σώμα που προκαλεί την καμπύλη του φωτός ονομάζεται βαρυτικός φακός, ο οποίος θα πρέπει να μπορεί να μας βοηθήσει να ανιχνεύσουμε το φως από κρυμμένους γαλαξίες.
Σύμφωνα με τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Albert Einstein, το φως θα κάμπτεται γύρω από τα αντικείμενα στο διάστημα, έτσι ώστε να εστιάζουν το φως με τον τρόπο που κάνει ένας φακός. Το αποτέλεσμα του βαρυτικού φακού μεγαλώνει όσο μεγαλύτερα είναι τα αντικείμενα που τον προκαλούν, όπως γαλαξίες και σμήνη γαλαξιών. Ο βαρυτικός φακός επιτρέπει στους επιστήμονες να δούν φως από μακρινούς γαλαξίες, που σε άλλη περίπτωση θα ήταν κρυμμένοι. Αν οι γαλαξίες ευθυγραμμιστούν απόλυτα, τότε το φως από τον μακρινό γαλαξία της πηγής, θα καμφθεί και θα δημιουργήσει έναν δακτύλιο γύρω από το αντικείμενο που βρίσκεται πιο κοντά μας. Αυτό ονομάζεται δακτύλιος του Αϊνστάιν και είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο.
«Ένας δακτύλιος του Αϊνστάιν είναι ένα παράδειγμα ισχυρού βαρυτικού φακού», δήλωσε ο Conor O’Riordan, συν-συγγραφέας της μελέτης και αστροφυσικός στο Ινστιτούτο Max Planck για την Αστροφυσική στη Γερμανία, σε μια δήλωση . «Όλοι οι ισχυροί φακοί είναι ιδιαίτεροι, γιατί είναι τόσο σπάνιοι και είναι απίστευτα χρήσιμοι επιστημονικά. Αυτό είναι ιδιαίτερα ιδιαίτερο, γιατί είναι τόσο κοντά στη Γη και η ευθυγράμμιση το κάνει πολύ όμορφο».
Η μελέτη των βαρυτικών φακών του Αϊνστάιν μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε περισσότερα για τη διαστολή του Σύμπαντος και να ανιχνεύσουμε τα αποτελέσματα της σκοτεινής ύλης και σκοτεινής ενέργειας.
Ο δακτύλιος του Αϊνστάιν που εντόπισε ο Ευκλείδης βρίσκεται στον γαλαξία NGC 6505. Ο πιο κοντινός μας γαλαξίας είναι σε απόσταση 590 εκατομμυρίων ετών φωτός, όμως ο γαλαξίας πίσω του που μεγεθύνεται από τον βαρυτικό φακό είναι στα 4.42 δισεκατομμύρια έτη φωτός από εμάς Η μακρινός γαλαξίας εντοπίζεται πρώτη φορά και δεν έχει ονομαστεί ακόμα.
Αυτή είναι η μαγευτική εικόνα ενός νεογέννητου αστεριού που παίρνει σχήμα
«Το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτός ο δακτύλιος παρατηρήθηκε μέσα σε έναν πολύ γνωστό γαλαξία, ο οποίος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1884», δήλωσε σε δήλωση η Valeria Pettorino, συν-συγγραφέας της μελέτης και επιστήμονας του ESA Euclid Project . «Ο γαλαξίας είναι γνωστός στους αστρονόμους εδώ και πολύ καιρό. Και όμως αυτό το δαχτυλίδι δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν. Αυτό δείχνει πόσο ισχυρός είναι ο Ευκλείδης, βρίσκοντας νέα πράγματα ακόμα και σε μέρη που νομίζαμε ότι γνωρίζαμε καλά. Αυτή η ανακάλυψη είναι πολύ ενθαρρυντική για το μέλλον της αποστολής Ευκλείδη και καταδεικνύει τις φανταστικές του ικανότητες».
Ο Ευκλείδης είναι ένα από τα πιο εξελιγμένα τηλεσκόπια σε λειτουργία αυτή τη στιγμή και ξεκίνησε την εξαετή αποστολή του τον Ιούλιο του 2023. Η κύρια δουλειά του τηλεσκοπίου είναι να μελετήσει το Σύμπαν για σκοτεινή ύλη και σκοτεινή ενέργεια, αναζητώντας ακόμα και τις πιο μικρές επιδράσεις του αδύναμου βαρυτικού φακού. Εδώ, οι γαλαξίες του φόντου φαίνεται να είναι ελαφρώς τεντωμένοι ή μετατοπισμένοι. Για να ανιχνεύσουν αυτό το φαινόμενο, οι επιστήμονες θα χρειαστεί να αναλύσουν δισεκατομμύρια γαλαξίες. Ο Ευκλείδης ξεκίνησε τη λεπτομερή έρευνα του ουρανού στις 14 Φεβρουαρίου 2024 και σταδιακά δημιουργεί έναν εκτεταμένο τρισδιάστατο χάρτη του σύμπαντος.
Το διαστημικό τηλεσκόπιο αναμένεται να χαρτογραφήσει περισσότερο από το ένα τρίτο του ουρανού, παρατηρώντας δισεκατομμύρια γαλαξίες σε απόσταση 10 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Αναμένεται να εντοπιστούν 100.000 περίπου βαρυτικοί φακοί. Ωστόσο, η ομάδα λέει ότι η εύρεση ενός βαρυτικού φακού σαν αυτόν τόσο κοντά στο σπίτι είναι συναρπαστική.
«Ο Ευκλείδης πρόκειται να φέρει επανάσταση στον τομέα, με όλα αυτά τα δεδομένα που δεν είχαμε ποτέ πριν», είπε ο Conor.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο Astronomy and Astrophysics.
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
