Η Άρης είναι η πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος που μοιάζει περισσότερο με τη Γη, όμως αυτό δε λέει πολλά, καθώς Γη, Άρης και Αφροδίτη είναι στην κατοικήσιμη ζώνη.
Είναι γνωστό πως ο Άρης κάποτε είχε ωκεανούς, ποτάμια και λίμνες, ενώ ξέρουμε πως είχε πυκνή ατμόσφαιρα, πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα. Πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, στην χαραυγή του ηλιακού μας συστήματος, Άρης και Γη έμοιαζαν με αδέρφια. Μάλιστα, ο Κόκκινος Πλανήτης πιθανότατα ήταν πιο δροσερός από τη Γη, πράγμα που σημαίνει πως μάλλον είχε πολύ μεγαλύτερους πάγους στους πόλους του, ενώ ήταν πολύ πιο ξηρός. Όμως όλες οι συνθήκες στον πλανήτη ήταν σίγουρα στο εύρος για υποστήριξη ζωής. Την ίδια εποχή, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, γνωρίζουμε πως η Γη ήταν γεμάτη από μικροοργανισμούς.
Ήταν λοιπόν ζωντανός Άρης στο μακρινό παρελθόν του; Έχουμε επιβεβαιώσει μέσω απολιθωμάτων ζωή μέχρι σήμερα; Υπάρχει κάποιο αρχείο απολιθωμάτων που θα μπορούσαμε να βρούμε κάποια μέρα;
Δεδομένου πως ο Άρης είναι ο πιο κοντινός κόσμος στο ηλιακό μας σύστημα, έχουμε μεγάλες πιθανότητες να βρούμε τα πλησιέστερα ανάλογα με τη ζωή που μοιάζει με αυτή της Γης. Έτσι, θα πρέπει να αξιολογήσουμε τις πιθανότητες για παρελθούσα ή υπάρχουσα ζωή στον πλανήτη, με βάση τέσσερα κριτήρια.
- Το πρώτο κριτήριο είναι η παρουσία νερού. Είναι ο παγκόσμιος διαλύτης και ήταν πιθανότατα εκεί που ξεκίνησε η ζωή στη Γη. Δε μιλάμε για νερό σε μορφή πάγου ή αερίων, θα πρέπει να είναι διαθέσιμο σε αφθονία για να μπορέσει η ζωή να γεννηθεί, όμως χρειάζονται κάποια προ-απαιτούμενα. Θα πρέπει να έχει το σωστό pH. Αν είναι πολύ αλμυρό, λιγότερο αλμυρό ή πιο όξινο ή βασικό, τότε οι πιθανότητες να δημιουργηθεί ζωή μειώνονται. Έχουμε ζωή σε πιο ακραία περιβάλλοντα στη Γη, όμως θα πρέπει αν υπάρχει ένα όριο στο τι μπορεί να δημιουργήσει ζωή.
- Η ζωή χρειάζεται και το κατάλληλο χημικό περιβάλλον για να ανθήσει. Χρειάζεται πολλά από τα δομικά συστατικά της ζωής, όπως άνθρακα, υδρογόνο, άζωτο και οξυγόνο. Μάλιστα, αυτά τα στοιχεία θα πρέπει αν είναι σε αφθονία, τουλάχιστον σε συγκεκριμένα καίρια σημεία, όπως μέσα ή πάνω στη επιφάνεια του πλανήτη και κοντά σε υδάτινα σώματα. Παράλληλα, χρειάζεται χαμηλή συγκέντρωση ορισμένων επικίνδυνων συστατικών, όπως βαρέα μέταλλά, δηλαδή ψευδάργυρος, νικέλιο και άλλα. Κάποια από αυτά είναι χρήσιμα για τη ζωή, αλλά σε πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις, το περιβάλλον γίνεται τοξικό.
- Η ζωή χρειάζεται φυσικά ενέργεια και δεν μιλάμε για ρεύμα. Μια πηγή ενέργειας είναι φυσικά ο ήλιος, αλλά μπορεί να είναι και γεωχημική, όπως οι υδροθερμικές πηγές. Χρειάζεται επίσης οξειδωτικά και αναγωγικά – χρειάζεται χημικές οδούς ώστε να μπορεί να αποθηκεύει, να μετασχηματίζει και να χρησιμοποιεί σαν ενέργεια.
- Τέλος, η φυσική πρέπει να είναι σωστή. Το κλίμα δεν πρέπει να είναι πολύ ζεστό, ούτε πολύ κρύο. Η πίεση δεν πρέπει να είναι πολύ χαμηλή, ούτε και πολύ ψηλή. Βασικό είναι να μην υπάρχει και κοσμική ακτινοβολία σε μεγάλη ένταση, που καταστρέφει πολύ εύκολα τα ευάλωτα μόρια.
Για αυτό είναι ζωή δεν είναι κάτι σύνηθες σε όλο το ηλιακό μας σύστημα. Ο Άρης σίγουρα είχε κάποιες από τις προϋποθέσεις για την ύπαρξη ζωής στο παρελθόν του, όμως δεν γνωρίζουμε αν πληρούσε όλα αυτά τα κριτήρια που αναφέραμε. Ακόμα και αν υπήρχαν όλα τα κριτήρια, η ζωή δεν ήταν εγγυημένη πως θα υπάρχει ή αν υπήρξε στο παρελθόν.
Όσο για σήμερα, τα σημεία του Άρη που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ζωή είναι σπάνια και για να τα βρούμε θα πρέπει να ακολουθήσουμε την πορεία του νερού.
Ο Άρης ακόμα και σήμερα έχει άφθονο νερό, αλλά είτε είναι παγωμένο στους πόλους του, είτε είναι κάτω από την επιφάνεια σε αρκετά μεγάλο βάθος. Για παράδειγμα, το 2018 οι επιστήμονες ανακάλυψαν αυτό που πίστευαν ότι ήταν μια λίμνη υγρού νερού θαμμένη κάτω από το νότιο πολικό πάγο, η οποία διατηρούνταν υγρή λόγω των πιέσεων του πάγου από πάνω. Αυτή η ανακάλυψη βασίστηκε στην χαρτογράφηση με ραντάρ από το διαστημόπλοιο Mars Express, που είναι σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Όμως, περαιτέρω έρευνα έχει θέση υπό αμφισβήτηση το ότι υπάρχει νερό σε υγρή μορφή.
Υπάρχουν βέβαια και οι επαναλαμβανόμενες γραμμές κλήσεις, που είναι κωνικές σκούρες ραβδώσεις, στα τοιχώματα ορισμένων κρατήρων του καλοκαιρινούς μήνες. Ανακαλύφθηκαν το 2015 από το Mars Reconnaissance Orbiter, με τους επιστήμονες να εικάζουν πως προκαλούνται από την απόψυξη και συμπύκνωση του υπόγειου νερού στην επιφάνεια, αν και υπάρχουν και άλλες πιθανότητες, όπως η απομάκρυνση υγρασίας από την ατμόσφαιρα ή απλώς ο συνδυασμός θειικών και χλωριούχων αλάτων για τη δημιουργία κόκκων που κυλούν προς τα κάτω.
Τέλος, ένα μέρος που θα μπορούσαμε να βρούμε ζωή στον Άρη, που πλέον έχει και τις περισσότερες πιθανότητες, είναι βαθιά στο υπέδαφος. Οι τελευταίες από το InSight της NASA, κατέληξαν πως υπάρχει νερό σε υγρή μορφή στο φλοιό του Άρη, σε βάθη 7-20 χιλιόμετρα. Μιλάμε για ωκεανούς νερού, που όμως περιορίζεται σε ενυδατωμένα ορυκτά που έχουν μικρά μέρη νερού στις ρωγμές και τις σχισμές τους. Αυτά μάλιστα, διατηρούνται θερμά, από την υπολειμματική θερμότητα που απομένει εκεί κάτω από τον πυρήνα.
What’s UP: Απεριόριστα Data και ομιλία για 6 μήνες – Η νέα προσφορά
Γνωρίζουμε ότι η ζωή στη Γη επιβιώνει υπό παρόμοιες συνθήκες, επομένως ίσως η αρχαία ζωή στον Άρη μετανάστευσε εκεί κάτω καθώς ο πλανήτης ψύχθηκε και στέγνωσε, όπως ακριβώς η ζωή στην Αφροδίτη μπορεί να έφτασε στα σύννεφα.
Το Perseverance της NASA αυτή τη στιγμή κινείται γύρω από τον κρατήρα Jezero, στην άκρη μιας αρχαίας λίμνης, αναζητώντας για σημάδια προηγούμενων μορφών ζωής, ενώ περιμένουμε και το ρόβερ Rosalind Franklin, το Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) να φτάσει εκεί το 2028, για να ξεκινήσει έρευνες.
Εγώ αν έπρεπε να ποντάρω ένα σημείο για ύπαρξη ζωής, αυτό θα ήταν στο υπέδαφος του πλανήτη, βαθιά στον φλοιό του. Έχουμε βρει δείγματα μικροβιακή ζωής και στη Γη σε μεγάλα βάθη, όμως στην περίπτωση του Άρη, είναι ίσως το μόνο μέρος που είναι προστατευμένο από την κοσμική ακτινοβολία και τις δύσκολες συνθήκες στην επιφάνεια του πλανήτη. Για αυτό και θεωρώ πως η δημιουργία ανθρώπινης κατοικίας στον Άρη είναι μάλλον απίθανη, εκτός αν βρούμε τρόπο για να αλλάξουμε τον πλανήτη. Αυτό όμως θα πάρει δεκάδες ή εκατοντάδες χρόνια, κάτι που με κάνει να πιστεύω πως τα πλάνα του Musk για αποστολές στον Άρη, χωρίς να έχουμε πλάνο για την διαμόρφωση του πλανήτη, είναι ίσως η μεγαλύτερη αρπαρχτή που έχει γίνει ποτέ.
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
