Τα ετοιμοθάνατα αστέρια, τις τελευταίες περιόδους της ζωής τους, περνούν μια θλιβερή και μοναχική εμπειρία, έχοντας κάψει τα πάντα γύρω τους. Όμως, μια νέα εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, δείχνει πως η δραματική αυτή ιστορία δεν είναι μια πράξη ενός αστεριού. Στη σκηνή του δράματος, στο NGC 6072, εμφανίζονται περισσότερα από ένα αστρικά αντικείμενα.
Το James Webb κοίταξε στο πλανητικό νεφέλωμα NGC 6072, που βρίσκεται περίπου 3.800 έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Σκορπιού. Οι αστρονόμοι βρήκαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το χαοτικό, ασύμμετρο σχήμα αυτού του κοσμικού νέφους είναι πιθανότατα έργο περισσότερων από ενός αστεριού. Το συνονθύλευμα του λαμπερού αερίου μπορεί στην πραγματικότητα να αποκαλύπτει ένα αστέρι στα τελικά του στάδια – με ένα συνοδό του να μένει δίπλα του μέχρι να πέσει η παροιμιώδης αυλαία.
Τέτοιες παρατηρήσει βοηθούν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τη διαδικασία θανάτου ορισμένων αστεριών, ιδιαίτερα σε συστήματα πολλαπλών αστέρων, που είναι και τα πιο διαδεδομένα στον Γαλαξία μας.
Σε αντίθεση με τα γιγάντια αστέρια που εκρήγνυνται σε σουπερνόβα και καταρρέουν σε μαύρη τρύπα , ένα μεσαίο αστέρι όπως ο ήλιος αναμένεται να συνεχίσει να καίγεται μέχρι να εξαντληθεί το πυρηνικό του καύσιμο, υποφέροντας από έναν πιο παρατεταμένο θάνατο.
Αυτό το γεγονός σχηματίζει ένα λεγόμενο «πλανητικό νεφέλωμα», μια συγκεχυμένη εσφαλμένη ονομασία για το φαινόμενο, επειδή έχει να κάνει περισσότερο με ένα γερασμένο αστέρι παρά με πλανήτες. Καθώς ένα αστέρι σαν τον Ήλιο πλησιάζει στο τέλος του, φουσκώνει σε έναν κόκκινο γίγαντα – περίπου 100 έως 1.000 φορές το αρχικό του μέγεθος, καίγοντας ότι βρίσκεται στον χώρο γύρω του, συμπεριλαμβανομένων και των κοντινών του πλανητών.
Στη συνέχεια το άστρο απελευθερώνει τα εξωτερικά του στρώματα και συρρικνώνεται μέχρι τον πυρήνα του, σχηματίζοντας έναν λευκό νάνο. Ο λευκός νάνος έχει περίπου το μέγεθος της Γης.
Τα ισχυρά υπέρυθρα όργανα του Webb τράβηξαν αυτή τη νέα εικόνα υψηλής ανάλυσης του NGC 6072. Η εικόνα δείχνει πολλαπλούς λοβούς ύλης που εκρήγνυνται σε περίεργες γωνίες σαν πυροτεχνήματα. Απέχει πολύ από τους ομαλούς, ομοιόμορφα κατανεμημένους δακτυλίους που κάποτε αναμενόταν από τέτοια γεγονότα τέλους ζωής από άστρα παρόμοιας μάζας με τον Ήλιο.
Σύμφωνα με τους αστρονόμους, αυτά τα σημάδια υποδεικνύουν πως πρόκειται για ένα δυαδικό σύστημα, δηλαδή δύο αστέρια που χορεύουν μεταξύ τους, για δισεκατομμύρια χρόνια. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, το ένα τώρα πεθαίνει και ο άλλο διαταράσσει τον τραγικό γεγονός με τη βαρύτητά του.
Η εικόνα της κάμερας εγγύς υπέρυθρης ακτινοβολίας του Webb δείχνει τουλάχιστον δύο ή τρεις διακριτές εκροές αερίου – πίδακες που εκτείνονται σε διαφορετικές κατευθύνσεις – συν έναν δίσκο συμπιεσμένου υλικού που σχηματίζεται κατά μήκος της μέσης, πιθανώς προκαλούμενος από ανέμους που διέρχονται από παλαιότερα κελύφη αποβαλλόμενου αερίου.
Το δεύτερο αστέρι όμως δε φαίνεται άμεσα. Η εικόνα που τράβηξε το Μέσο Υπέρυθρο Όργανο του Webb, γνωστό και ως MIRI, δείχνει επεκτεινόμενους ομόκεντρους δακτυλίους γύρω από το ετοιμοθάνατο κεντρικό αστέρι, κάτι που οι αστρονόμοι υποψιάζονται ότι είναι μια ροζ-λευκή κουκκίδα στη μέση της εικόνας. Οι δακτύλιοι θα μπορούσαν να έχουν σκαλιστεί καθώς το κρυμμένο δευτερεύον αστέρι έκανε επανειλημμένα κύκλους γύρω από το συνοδό του, διασχίζοντας τα εξωτερικά στρώματα που εξασθενούσαν.
Μια από τις πρώτες εικόνες που τράβηξε το James Webb, ήταν του Νότιου Νεφελώματος Δακτυλίου, 2.500 έτη φωτός μακριά. Οι αστρονόμοι υποψιάζονταν για περισσότερα από 50 χρόνια ότι υπήρχαν στην πραγματικότητα δύο αστέρια στον πυρήνα του, αλλά δεν είχαν δει στην πραγματικότητα το πιο αμυδρό αστέρι – την πραγματική πηγή του νεφελώματος – μέχρι που έστρεψαν την κάμερα του τηλεσκοπίου προς το μέρος του, δήλωσε ο Karl Gordon, αστρονόμος στο Ινστιτούτο Επιστήμης Διαστημικών Τηλεσκοπίων στη Βαλτιμόρη. Σε αυτή την περίπτωση, ήταν το αντίθετο: Μπορούσαν να δουν το συνοδό αστέρι αλλά όχι το ετοιμοθάνατο αστέρι.
O μεγαλύτερος σε μήκος κεραυνός στη Γη είναι γεγονός, έσπασε κάθε ρεκόρ!
Συνδυάζοντας τις παρατηρήσεις του James Webb με παρατηρήσεις του Hubble, οι αστρονόμοι βρήκαν πολλά πλανητικά νεφελώματα ακανόνιστου σχήματος, αφού επηρεάζονταν από το δεύτερο αστέρι.
«Ονομάζεται δυαδική υπόθεση, η οποία υποδηλώνει ότι [μόνο] τα αστέρια σε δυαδικά συστήματα δημιουργούν πλανητικά νεφελώματα», είχε δηλώσει προηγουμένως ο Rodolfo Montez από το Κέντρο Αστροφυσικής του Χάρβαρντ και του Smithsonian. «Αλλά δεν είμαστε σαφείς για το τι θα έκαναν μεμονωμένα αστέρια όπως ο ήλιος μας σε αυτό το πλαίσιο».
Κάθε λοβός, τόξο και νήμα εμβαθύνει το μυστήριο του πώς τα αστέρια πεθαίνουν – ή ίσως όχι ακριβώς όπως – ο ήλιος.
Αλλά ένα πράγμα γνωρίζουν οι επιστήμονες: Όταν το λαμπερό νέφος του NGC 6072 τελικά διαλυθεί, θα αφήσει πίσω του μια διασπορά βαρέων στοιχείων, ρίχνοντας τον σπόρο για την νέα γενικά αστεριών και πλανητών!
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
