Σε απόσταση αναπνοής από την κατανόηση του καρκίνου!
Αν και ένας στους δυο ανθρώπους θα αναπτύξει κάποιας μορφή καρκίνου στη διάρκεια της ζωή του, είναι πολλά που δεν γνωρίζουμε προς το παρόν. Αλλά χάρη στη συνεχή έρευνα, μαθαίνουμε συνεχώς όλο και περισσότερα για τη βιολογία του καρκίνου. Μια από τις πρόσφατες ανακαλύψεις αλλάζουν εντελώς τη κατανόησή μας για το πως αναπτύσσονται αυτοί
Πριν όμως ας αναφέρουμε συνοπτικώς το πως πιστεύεται ότι αυτή τη στιγμή αναπτύσσεται ο καρκίνος. Η κύρια θεωρία αναφέρει ότι οι μεταλλάξεις του DNA είναι η κύρια αιτία αυτού.
Όπως είναι ήδη γνωστό, η γήρανση καθώς και ορισμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής και του περιβάλλοντος στο οποίο ζει κανείς, όπως το κάπνισμα και η υπεριώδης ακτινοβολία, προκαλούν τυχαίες μεταλλάξεις του DNA στα κύτταρά μας. Οι περισσότερες γενετικές αλλοιώσεις προκαλούν κυτταρικό θάνατο ή δεν έχουν κάποιου είδους συνέπεια.
Ωστόσο μερικές μεταλλάξεις ευνοούν την επιβίωση των κυττάρων. Αν σε ένα κύτταρο εμφανιστεί ικανός αριθμός παρατεταμένων μεταλλάξεων DNA, το κύτταρο θα γίνει ουσιαστικά αθάνατο, σηματοδοτώντας την απαρχή μιας σειράς ανεξέλεγκτων διπλασιασμών που δημιουργούν καρκίνο. Πρόκειται για μια θεωρία που έχει επιβεβαιωθεί από πλήθος μελετών.
Ωστόσο, η θεωρία αυτή δίνει μεγάλη σημασία στις μεταλλάξεις του DNA, οι οποίες είναι μη αναστρέψιμες και συχνά δύσκολο να αντιμετωπιστούν με φάρμακα. Έτσι, αν ο καρκίνος προκαλείται μόνο από γενετικές μεταλλάξεις, η ικανότητά μας να σκοτώνουμε τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να είναι περιορισμένη.
Μια νέα θεωρία δοκιμάστηκε από ερευνητές και αποτελεί το αντικείμενο μιας νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature. Η εν λόγω μελέτη διεξήχθη σε μύγες φρούτων, οι οποίες μοιράζονται το 75% των γονιδίων που σχετίζονται με τις ανθρώπινες ασθένειες.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τις μύγες για να κατανοήσουν αν οι καρκίνοι θα μπορούσαν να προκληθούν από επιγενετικές αλλαγές που προστίθενται στο γονιδίωμα για να ενεργοποιούν και να απενεργοποιούν τα γονίδια.
Γενετική και Επιγενετική
Η γενετική και η επιγενετική είναι παρόμοιες, αλλά υποδηλώνουν δυο εντελώς διαφορετικές διαδικασίες. Για να κατανοήσουμε τις διαφορές μεταξύ γενετικών μεταλλάξεων και των επιγενετικών αλλαγών, θα πρέπει να σκεφθούμε το DNA σαν ένα βιβλίο που περιέχει πληροφορίες που απαιτούνται για να φτιάξουμε τον εαυτό μας.
Σύμφωνα με το εν λόγω παράδειγμα, κάθε γονίδιο θα ήταν το ισοδύναμο μιας πρότασης σε ένα βιβλίο. Μια γενετική μετάλλαξη θα αντιστοιχούσε στη χρήση ενός στυλό για να σβήσει ή να τροποποιήσει μια πρόταση. Και μόλις το κάνετε δεν μπορεί να αναιρεθεί.
Οι επιγενετικές αλλαγές είναι πιο μικρές αλλαγές, που ισοδυναμούν με την υπογράμμιση μιας πρότασης με μολύβι στο παράδειγμα του βιβλίου που αναφέραμε πιο πάνω, ή με τη χρήση ενός σελιδοδείκτη για να μεταβούμε γρήγορα σε μια συγκεκριμένη σελίδα. Αυτές οι αλλαγές επιτυγχάνονται με την προσθήκη ή την αφαίρεση μικρών μορίων στο ίδιο το DNA ή στις πρωτεΐνες που συνδέονται στενά με το DNA.
Ως εκ τούτου, οι επιγενετικές αλλαγές είναι αναστρέψιμες – αλλά μπορούν να έχουν βαθύτατο αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρά σας διαβάζουν το DNA.
Τα επιγενετικά σημάδια είναι απαραίτητα για την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση των γονιδίων κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Τα επιγενετικά σημάδια δημιουργούν επίσης μια γέφυρα μεταξύ του εξωτερικού περιβάλλοντος και των γονιδίων. Για παράδειγμα, η επιγενετική ρύθμιση των γονιδίων επιτρέπει στα ζώα να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες εποχές.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν θεωρούνταν ικανά να προκαλέσουν πραγματικά καρκίνο. Όμως προηγούμενες εργασίες της ερευνητικής αυτής ομάδας και πολλών άλλων έδειξαν ότι τα καρκινικά κύτταρα συσσωρεύουν αρκετές επιγενετικές μεταβολές και οι μεταβολές αυτές μπορούν να προωθήσουν την επιβίωση των καρκινικών κυττάρων εξίσου αποτελεσματικά με τις μεταλλάξεις του DNA. Αυτό υποδηλώνει ότι ο καρκίνος αναπτύσσεται μέσω της συσσώρευσης τόσο γενετικών όσο και επιγενετικών αλλοιώσεων.
Ωστόσο, οι προηγούμενες μελέτες στον τομέα αυτό δεν είχαν επαρκή στοιχεία για να αποδείξουν ότι οι επιγενετικές μεταβολές μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο ελλείψει μεταλλάξεων του DNA. Εν ολίγοις αποδείχθηκε για πρώτη φορά ότι μια προσωρινή αλλαγή στα επιγενετικά σημάδια ακόμη και χωρίς μετάλλαξη του DNA αρκεί για να προκαλέσει καρκίνο.
Αντιμετωπίζοντας τον καρκίνο
Πρόκειται για μια άκρως σημαντική εξέλιξη που θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε ορισμένους καρκίνους, ειδικά αν τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιωθούν σε μελλοντικές μελέτες.
Εάν οι επιγενετικές μεταβολές όντως συμβάλλουν στον καρκίνο, τότε οι ερευνητές θα μπορούσαν να αναπτύξουν επιγενετικές θεραπείες. Πολλοί επιστήμονες και φαρμακευτικές εταιρείες εργάζονται πάνω σε αυτή την κατεύθυνση τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι θεραπείες αυτές θα επαναπρογραμματίζουν τα καρκινικά κύτταρα επιτρέποντάς τα να επανέλθουν στη φυσιολογική τους συμπεριφορά, σταματώντας έτσι την ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή.
Ορισμένα από αυτά τα νέα επιγενετικά φάρμακα έχουν πλέον εγκριθεί σε ορισμένες χώρες για τη θεραπεία των καρκίνων του αίματος και των σαρκωμάτων. Άλλα επιγενετικά φάρμακα βρίσκονται σε κλινικές δοκιμές για τους πιο κοινούς τύπους καρκίνου – συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού και του προστάτη.
Η αναλυτική έρευνα είναι διαθέσιμη στο στο Nature.com
Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.
