Άρθρο της Laura Haud στο The Conversation

Η σύγχρονη φυσική υποστηρίζει ότι ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση. Η θεωρία της σχετικότητας του Einstein για παράδειγμα επισημαίνει ότι το σύμπαν είναι ένα στατικό τεσσάρων διαστάσεων block που περιέχει όλο το χώρο και το χρόνο, χωρίς κάποιο τώρα. Αυτό που είναι το μέλλον για κάποιον παρατηρητή είναι το παρελθόν για κάποιον άλλον. Και αυτό σημαίνει ότι ο χρόνος δεν ρέει από το παρελθόν στο μέλλον, όπως το αντιλαμβανόμαστε.

Ωστόσο, αυτό έρχεται σε σύγκρουση με τον τρόπο με τον οποίο ο χρόνος εννοείται σε άλλους τομείς της φυσικής, όπως η κβαντομηχανική. Είναι λοιπόν ο χρόνος μια ψευδαίσθηση ή όχι; Σε αυτό το ερώτημα προσπαθεί να απαντήσει άρθρο της ιστοσελίδας The Conversation.

Αυτό είναι το email στο Gmail που πρέπει να διαγράψεις άμεσα (δες screenshot)

To 1908, o J.M.E. McTaggart, ένας Άγγλος φιλόσοφος δημοσίευσε μια ερευνητική εργασία στην οποία ανέφερε ότι θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε την ψευδαίσθηση του χρόνου, απλά χρησιμοποιώντας τη λογική. Φαντάσου δηλαδή κάποιος να σου έδινε ένα κουτί κάρτες με κάθε μια να αντιπροσωπεύει ένα γεγονός.

Μια κάρτα περιγράφει το έτος 2024, μια άλλη το θάνατο της βασίλισσας Vctoria και μια άλλη την έκλειψη του ηλίου το 2026. Οι κάρτες έχουν αναμειχθεί. Σου λέει κάποιος να ταξινομήσεις τις κάρτες με τρόπο που να αντιπροσωπεύει το χρόνο.

Ο πρώτος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσετε αυτό που ο McTaggart αποκαλεί «σειρά Β». Διαλέγετε μια κάρτα και την τοποθετείτε στο πάτωμα. Στη συνέχεια παίρνετε μια άλλη από το κουτί και τη συγκρίνετε με εκείνη που βρίσκεται ήδη στο πάτωμα. Αν είναι προγενέστερη, την τοποθετείτε στα αριστερά της. Αν είναι μεταγενέστερη, την τοποθετείτε στα δεξιά.

Για παράδειγμα, ο θάνατος της βασίλισσας Victoria μπαίνει στα αριστερά της ηλιακής έκλειψης του 2026. Το έτος 2024 πηγαίνει στα αριστερά της ηλιακής έκλειψης του 2026, αλλά στα δεξιά του θανάτου της βασίλισσας Βικτωρίας. Επαναλαμβάνετε το ίδιο μέχρι να καταλήξετε σε μια σειρά από κάρτες, οποιεσδήποτε δύο από τις οποίες σχετίζονται με τη σχέση προγενέστερου-καθυστερημένου.

Καθώς κάθεστε και κοιτάζετε την ολοκληρωμένη διάταξη, συνειδητοποιείτε ότι κάτι λείπει. Η σειρά των καρτών είναι στατική. Από τη στιγμή που οι κάρτες έχουν τοποθετηθεί στη θέση τους, τίποτα δεν αλλάζει στη σειρά τους. Αλλά, όπως επιμένει ο McTaggart, δεν μπορεί να υπάρχει χρόνος χωρίς αλλαγή.

Ο χρόνος είναι τελικά ένα μέτρο αλλαγής, ακόμη και σύμφωνα με τη φυσική. Συχνά προσδιορίζεται ως αύξηση της αταξίας – εντροπίας – ενός κλειστού συστήματος. Πάρτε για παράδειγμα ένα φλιτζάνι ζεστού καφέ. Καθώς ψύχεται, η εντροπία αυξάνεται. Και μπορείτε να καταλάβετε περίπου πόσο καιρό στέκεται εκεί ένα φλιτζάνι καφέ από τη θερμοκρασία του. Οποιαδήποτε συσκευή που μετράει το χρόνο, όπως ένα ρολόι, βασίζεται στην αλλαγή, το χαρακτηριστικό τικ τοκ.

Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να θυμηθούμε ότι το αρχικό πείραμα ήταν ότι έπρεπε να τακτοποιήσουμε τις κάρτες με τρόπο που να αντιπροσωπεύει το χρόνο. ωστόσο καταλήξαμε σε κάτι που δεν εμπεριέχει την αλλαγή. Θα ήταν περίεργο να πούμε ότι ο χρόνος δεν εμπεριέχει την αλλαγή, επομένως η σειρά B δεν μπορεί να αποτυπώσει το χρόνο.

Υπάρχει, ωστόσο, μια άλλη επιλογή. Μπορείτε να ξεκινήσετε ξανά και να προσπαθήσετε να τακτοποιήσετε τις κάρτες χρησιμοποιώντας αυτό που ο McTaggart αποκαλεί «σειρά Α». Δημιουργείτε τρεις τακτοποιημένους σωρούς – στα αριστερά πηγαίνουν όλες οι κάρτες που περιγράφουν γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, όπως ο θάνατος της βασίλισσας Victoria. Στη μέση μπαίνουν εκείνα που συμβαίνουν στο παρόν, όπως το έτος 2024. Και στα δεξιά, εκείνα που θα συμβούν στο μέλλον, όπως η έκλειψη ηλίου του 2026.

Σε αντίθεση με τη σειρά Β, η διάταξη αυτή δεν είναι στατική. Καθώς περνάει ο χρόνος, πρέπει να μετακινήσετε τις κάρτες από τη δεξιά (μελλοντική) στοίβα στη μεσαία (παρούσα) στοίβα και αυτές από τη μεσαία (παρούσα) στοίβα στην αριστερή (παρελθοντική) στοίβα, όπου και θα παραμείνουν για πάντα. Έτσι, υπάρχει σαφώς αλλαγή που συμβαίνει εδώ. Αυτό σημαίνει ότι η σειρά Α περιγράφει τον χρόνο;

Σύμφωνα με τον McTaggart, η σειρά Α είναι κυκλική. Το χέρι σας που μετακινεί τα χαρτιά από την αριστερή στοίβα στη μεσαία και στη συνέχεια στη δεξιά στοίβα είναι μια διαδικασία που ήδη συμβαίνει στο χρόνο.

Πρέπει να βρίσκεστε στο χρόνο για να μπορέσετε να εκτελέσετε αυτή τη διάταξη. Αλλά ο χρόνος είναι ακριβώς αυτό που προσπαθείτε να συλλάβετε. Με άλλα λόγια, πρέπει ήδη να έχετε χρόνο για να περιγράψετε το χρόνο. Αυτό είναι κυκλικό, και η κυκλικότητα παραβιάζει τη λογική.

Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι διαφωνούν με τον McTaggart, ωστόσο κάτι που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι ο ίδιος μπόρεσε να αναπτύξει το επιχείρημά του χωρίς κανένα επιστημονικό πόρισμα, αλλά καθαρά σκεπτόμενος λογικά το ίδιο το πρόβλημα.

Ακολουθήστε το Techmaniacs.gr στο Google News για να διαβάζετε πρώτοι όλα τα τεχνολογικά νέα. Ένας ακόμα τρόπος να μαθαίνετε τα πάντα πρώτοι είναι να προσθέσετε το Techmaniacs.gr στον RSS feeder σας χρησιμοποιώντας τον σύνδεσμο: https://techmaniacs.gr/feed/.

4 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Ο Αριστοτέλης έλεγε ” τα τω κύκλω γενόμενα” και ότι χρόνος είναι ιδιότητα του χώρου , τον περιγράφει. Και στον χώρο είμαστε στην ύλη και η ύλη υπόκειται σε μεταβολή. Διότι τα αμετάβλητα, τα ακίνητα είναι ” εκτός τόπου και χρόνου”. Το να είμαστε Έλληνες και να μην γνωρίζουμε τι έλεγαν οι προπάτορες μας 2.000 χρόνια πριν και να περιμένουμε τον Δρ Φούφοτο να μας φωτίσει είναι θλιβερό…

  2. Η φυσική, <> έχει δύο ειδών μεγέθη. Τα θεμελιώδη και τα παράγωγα. Τα θεμελιώδη στα οποία ανήκει ο χρόνος αποτελούν αξιωματικά δηλαδή ΜΗ αποδείξιμα μεγέθη (διαφορετικά δεν θα ήταν αξιωματικά).

    Αν λοιπόν κάποιος θέλει να αποδείξει ένα μέγεθος (ιδιότητα) θα πρέπει να το θεωρήσει ως παράγωγο, που σημαίνει ότι πρέπει να ορίσει νέα θεμελιώδη μεγέθη από τα οποία να προκύπτει το νέο

    Αν πάλι θέλει να αποδείξει ότι δεν υπάρχει, τότε απλά θα δείξει ότι δεν χρειάζεται κάπου (π.χ. στην παραγώγιση του μήκους ως προς το χρόνο για τον ορισμό της ταχύτητας θα βρει άλλο τρόπο)

    Άλλο φιλόσοφος κι άλλο σοφιστής δημαγωγός

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.